- Mehmet C. Keles
- 2 dakikada okunur
Orta Yaşlı Köpekler ile Vakit Geçirmenin 10 Yolu Köpekler, insanlar için değerli birer arkadaş ve aile üyesidir. Onlarla vakit geçirmek, hem fiziksel hem de ruhsal sağlığımız için faydalıdır. Ancak, köpeklerimizin yaşlandıkça ihtiyaçlarının değiştiğini unutmamak gerekir. 4 yaşından 9 yaşına kadar her köpek orta yaşlıdır. Bu dönemde köpekler, gençlik enerjilerini kaybetmeye başlarlar. Ancak, hala aktif ve öğrenmeye isteklidirler.
Orta yaşlı köpeklerle vakit geçirmek için yapabileceğiniz birçok şey vardır. İşte size 10 öneri:
Düzenli yürüyüşlere çıkın. Yürüyüş, köpekler için hem fiziksel hem de zihinsel egzersizdir. Orta yaşlı köpekler için, günde en az 30 dakikalık bir yürüyüş yeterli olacaktır.
Oyun oynayın. Oyun, köpekler için eğlenceli ve stres atmanın bir yoludur. Orta yaşlı köpekler için, yakalama, arama-bulma, tut-bırak gibi oyunlar uygundur.
Yeni şeyler öğretin. Köpekler, her yaşta yeni şeyler öğrenebilirler. Orta yaşlı köpekler için, temel komutları pekiştirmek veya yeni bir beceri öğretmek iyi bir fikirdir. Çık-in, yaptığımı yap, dön, geri git başlangıç için idealdir.
Birlikte bir şeyler yapın. Köpeğinizle birlikte yürüyüşe çıkabilir, pikniğe gidebilir veya yeni bir aktivite öğrenebilirsiniz. Bu, köpeğinizle olan ilişkinizi güçlendirmenize yardımcı olacaktır. Bir bankta beraber oturmak, yoldan geçen arabaları izlemek, yağmurda sakince yürümek ya da pencereden birlikte bakmak basit gibi görünse de kıymetli aktivitelerdir.
Köpeğinizin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurun. Orta yaşlı köpekler, gençliklerindeki kadar enerjik olmayabilirler. Bu nedenle, köpeğinizin ne kadar hareket etmek istediğini ve ne tür aktivitelerden hoşlandığını göz önünde bulundurun. Köpeğinizin dinlenme anlarında onu zorlamayın ve çok istekli olmayın.
İşte orta yaşlı köpeklerle yapabileceğiniz bazı spesifik aktiviteler:
Köpeğinizle birlikte bir parka veya ormana gidin ve doğanın tadını çıkarın.
Köpeğinizle birlikte bir köpek parkına gidin ve diğer köpeklerle oynamasına izin verin.
Köpeğinizle birlikte bir havuza veya göle gidin ve yüzmesine izin verin.
Köpeğinizle birlikte bir köpek eğitim kursuna gidin ve yeni beceriler öğrenin.
Köpeğinizle birlikte bir köpek gösterisine gidin ve diğer köpeklerle rekabet edin.
Orta yaşlı köpekler için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar:
Köpeğinizin günlük rutinini ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurun.
Köpeğinizi zorlamayın veya ona fazla egzersiz yaptırmayın.
Köpeğinizin beslenmesini ve bakımını düzenli olarak kontrol edin.
Orta yaşlı köpekler, hala hayat dolu ve aktif hayvanlardır. Onlarla vakit geçirmek, hem sizin hem de köpeğiniz için keyifli ve faydalı olacaktır.
Kaynakça:
"The Effects of Exercise on Middle-Aged Dogs", The Journal of the American Veterinary Medical Association, 2016.
"Mental Enrichment for Middle-Aged Dogs", The American Kennel Club, 2017.
"How to Keep Your Middle-Aged Dog Active", PetMD, 2018.
"Middle-Aged Dog Care", The Humane Society of the United States, 2019.
"How to Care for a Middle-Aged Dog", The American Kennel Club, 2022.
Köpek Eğitmeni Mehmet Cihat Keleş / Kasım 2023
- Mehmet C. Keles
- 3 dakikada okunur
Tıp var olduğu andan itibaren, tıp bilimine en çok fayda sağlamış yöntem ‘hasta hikayesi’ olmuştur. Bir hastanın tedaviye giden sürecinde neler gerçekleştiğini ayrıntılı şekilde anlatan hasta hikayesi, günümüzde popüler bilim yayınlarının var olmasına ve hasta hikayesi odaklı bilgi birikiminin artmasına vesile olmuştur. Ben de köpek eğitmenliği kariyerim boyunca karşılaştığım hasta hikayelerini bu bilgi ağına eklemek için elimden geleni yapacağım.
Köpeğimizin adı Taksuko. 11 aylık. Jack Russell Terrier
Köpek sahipleri bana ilk geldiğinde 3 davranış sorunu tespit ettik ve çalışmalara başladık.
Tatsuko’nun kanamalı ve kanamasız ısırma davranışları.
Tasmayla yürüyüşlerde sorun yaşanması ve tasmadan kaçma davranışları.
Sofraya aşırı ilgi.
Daha önce kanamalı bir ısırığa sebep olmuş bir köpek, köpek eğitimi açısından en üst davranış bozukluğunu temsil eder. Başka daha önemli bir sorun literatürde bulunmaz.
Yaşanılan ortam, 3 kişilik bir aile. Anne, baba ve çocuk.
Çalışmanın ilk haftasında, Tatsuko’nun evin çocuğu ile yaşadığı paylaşım sorunlarından ve köpeğin gelişim döneminde evde bir çocuğun bulunuyor olmasından, saldırgan davranışın kaynağını şöyle belirtmişim:
Tatsuko Eğitim Notları 1’inci Hafta:
Tatsuko’nun saldırgan davranışlarının altında yatan temel sebebi bulabilmemiz için bu davranışın ortaya çıktığı şartları en doğru şekilde değerlendirmemiz gerekiyor. Saldırgan davranışın birçok nedeni olabilir ve saldırganlığın birçok tipi vardır.
Review on Selected Aggression Causes and the Role of Neurocognitive Science in the Diagnosis akademik araştırmasında belirtilen saldırganlık türlerini aşağıda görebilirsiniz. Bunlardan bir tanesini seçmek için henüz yeterli bilgiye sahip değilim; ancak bir tanesini seçmem gerekse, 6’ıncı madde Korkudan Dolayı Saldırganlık diyebilirim. Saldırgan davranışların gerçekleştiği koşulları daha detaylı konuşmamız, sorunu anlamamıza yardımcı olacaktır.
Çalışmalarımıza devam ederken üçüncü hafta Tatsuko’nun karakter ve saldırganlık davranışı tespitini değiştirdim. Notlarıma şu şekilde kaydetmişim:
Tatsuko Eğitim Notları 3’üncü Hafta:
Tatsuko’nun saldırgan davranışları ile ilgili olarak Daha önce listelediğim 14 farklı saldırganlık türü arasından Korku ve Endişe Kaynaklı Saldırganlık teşhisinde bulunmuştum. Bu teşhisi değiştirmek istiyorum.
KÖPEKLER VE İNSANLAR ARASINDAKİ REKABETÇİ SALDIRGANLIK
Bu tür saldırganlık, köpek ve insan arasındaki oyun sırasında ortaya çıkabilir. Ancak insanların nasıl tepki vermesi gerektiği hakkında bilgi eksikliği, köpeğin yanlış davranışları pekişmesine neden olur ve saldırganlık alışkanlığı gelişir. Köpeğiniz oyun, yemek ve dinlenme yeri için rekabetçi bir saldırganlık gösteriyor olabilir. Oyun sırasında ortaya çıkıyor, dışarıda bir gıda bulduğu zaman sahipleniyor ve dinlenmek için yattığı yeri korumaya alıyor. Doğru davranışlarla bu saldırganlık türü kısa zaman içerisinde ortadan kalkacak.
En çok faydalandığım kaynak bilim olduğu kadar, köpek sahibinin gözlemi de.
Köpek eğitiminde en önemli unsurlardan birisi köpek sahibinin gözlemidir. Araştırmaların bir çoğu yeterli kanıt sağlanamadığı için köpek sahiplerinin gözlemlerini değerlendirmeyi amaçlar. Köpek eğitiminin bir bilim olabilmesi ve hepimize rehber olacak kaynaklar üretebilmesinde ailedeki köpek sahiplerinin bireysel gözlemleri önemli bir yer tutar.
Köpek sahibi ile köpeği arasında bir gözlemci girdiği zaman her zaman denklem değişir. Koşullar farklılaşır. Yorumlama zorlaşır. (Evet, bu denklemdeki Schrödinger'in kedisi sizin köpeğiniz, gözlemci de ben oluyorum.)
Bu yüzden ben de eğitim boyunca köpek sahiplerinin gözlemlerini değerlendirerek ilerlerim.
Tatsuko’nun eğitiminin dördüncü haftasında önemli bir detay gün yüzüne çıktı. Hepimiz belki de o anda fark ettik. Tatsuko neredeyse tüm ısırma davranışlarını uykulu ya da uyurken gerçekleştiriyor, evin çocuğu ile arasında oyuncak paylaşımı sırasında ortaya çıkan anlaşmazlık sadece hırgürden ibaret oluyordu. Tamam, ortada bir sahiplenme sorunu vardı; ancak Tatsuko’nun ısırmaları ile açıklanamazdı. Gerçek bir ısırma, sadece uyku konusu ile bağlam oluşturabiliyordu.
Bu konuyu konuştuktan sonra eve döndüm ve araştırmaya başladım. Bulduğum şey Tatsuko’nun yaşadığı durumu açıklayabiliyor; hatta şimdiye kadar verdiğimiz tüm cevaplar için bizi ikna edebiliyordu:
Sleep in the dog: comparative, behavioral and translational relevance makalesinden çeviridir:
REM uykusu davranış bozukluğu şiddetli motor aktivite ve/veya REM uykusu sırasında ortaya çıkan karmaşık davranışsal olaylarla karakterizedir. Klinik belirtiler şiddetli uzuv hareketleri, uluma, havlama, hırlama, çiğneme veya ısırma olaylarını içerir. Bölümler hem gece hem de gündüz uykuları sırasında ortaya çıkar [10]. Davranışsal çıktının gerçek ortamla açıkça ilgisi yoktur ("halüsinasyon"). Köpeklerin bazılarında REM uykusu davranış bozukluğu diğer nörolojik durumlarla ilişkilendirilirken, konjenital formları da rapor edilmiştir [11,12].
Üstelik araştırma köpeklerdeki uyku bozukluğu sorunlarının 6-12 ay arasında ortaya çıkabileceğini söylüyordu.
İki farklı saldırganlık teşhisinden sonra Tatsuko’nun muzdarip olduğu durumu daha iyi anladığımızı düşünmeye başladık. Bizim için artık birçok şey artık daha berrak görünüyordu. Tatsuko’yu ailemize dahil edebilmek için belki de bir eşiği geçmiş gibi hissettik.
Hiçbir zaman tam olarak doğru noktayı kaşıdığımızı köpeklerden duyamayacağız. Bu yüzden tam olarak doğru yaptığımızın iç rahatlığı ile yaşayamayacağız. Belki de bu bizim cehennemimizdir. Bilmiyorum. Ancak şunu biliyorum; biz bir adım ilerledik. İyiye doğru.
Güncelleme tarihi: 29 Eki 2023
Köpekler, hayatımızın değerli ve sevimli üyeleri olarak bizimle birlikte yaşarlar. Ancak zaman zaman köpeklerimiz stresli veya heyecanlı olabilirler ve bu durumlarda onları sakinleştirmek bizim sorumluluğumuzdadır. İyi haber şu ki, insanlar olarak köpeklerimizi sakinleştirmek için yapabileceğimiz birçok etkili yöntem bulunuyor. Bu yazıda, köpeklerimizin sakin ve mutlu bir yaşam sürdürebilmeleri için uygulayabileceğiniz davranışları ele alacağız.
İnsanlar Köpeklerini Sakinleştirmek İçin Neler Yapabilir?
Köpeklerinizi sakinleştirmek için aşağıdaki yöntemlerden faydalanabilirsiniz:
1. Yavaş ve Sakin Davranma:
Köpeğiniz stresli veya heyecanlı olduğunda, sizin davranışlarınız onun davranışlarını etkileyebilir. Kendinizi sakin bir şekilde davranmaya çalışın ve köpeğinizin de bu sakinliği takip etmesine yardımcı olun.
2. Düzenli ve Sakin Nefes Almak:
Derin ve düzenli nefes almak-vermek, hem sizin hem de köpeğinizin sakinleşmesine yardımcı olabilir. Köpeğiniz sizin nefes alış-verişinizi duyuyor ve görüyor. Rahatlamak için derin nefes vermek (Örn.: Oh çekmek), köpeğinizin örnek alacağı bir davranış olabilir. Köpeğinizi kucağınızda tutun ve uyaranlara karşı hamle yapmasını engelleyin. Unutmayın en güvende olduğu yer sizin yanınız. Derin nefes alıp vererek rahatlamaya çalışın. Köpeğiniz de bu davranışı takip edebilir. Köpeğinizin derin nefes verdiğini gördüğünüzde onu sakince sözlü olarak taktir edin ve yavaşça gitmesine izin verin.
3. Sessiz ve Durağan Ortam:
Rahatlatıcı bir ortam yaratmak için sessiz ve durağan bir atmosfer oluşturabilirsiniz. Gürültülü veya kaotik bir ortam köpeğinizi daha fazla streslendirebilir. Evinizin zemininde bulunan eşyaları azaltmak, düzenlemek ve dikkat dağıtıcı objelerden arındırmak başlangıç için ideal bir görevdir. Köpekler dağınık koku kaynaklarını sevmezler. Zeminde bulunan dekoratif eşyalar, terlikler, ayakkabılar ve benzerlerini azaltmaya çalışın. Tezgah üzerinde, dolap ya da kütüphane üzerindeki koku kaynakları daha fazla stres yaratır. Köpekler kokunun kaynağına erişemedikçe merak ve arzu artar. Kaynağı görememek ya da tespit edememek frustrasyona (Bkz.: hayal kırıklığı, hüsran, doyumsal yoksunluk, başarısızlık vb.) sebep olur.
4. Oyuncak ve Zeka Oyunları:
Köpeğinizi oyuncaklarla veya zeka oyunlarıyla meşgul etmek dikkatini toparlamasına yardımcı olabilir. İçine lezzetli ıslak ya da kuru mama konmuş çiğleme oyuncakları (Klasik KONG vb.), köpek yap-bozları ya da kemirme kemikleri köpeğinizin dikkatini cezbeder. Bir süre belirli bir konuya odaklanmasına yardımcı olur. Bu, stresi azaltmada etkili olabilir.
5. Yavaşça Hareket Etmek:
Hızlı veya ani hareketler köpeğinizi heyecanlandırabilir. Koltuktan birden kalkıp gitmek, bir eşyanızı almak için çalışma odanıza koşmak ya da sizi telaşlı gösteren herhangi bir davranışınız köpeğinizi endişeye sürükleyebilir. Unutmayın onların çoğu zaman konuyla ilgili bir fikri yok. Endişeli olmakta belki de haklı olabilirler. Yavaş ve kontrollü bir şekilde hareket etmeye çalışın.
6. Güvende Hissettirme:
Köpeğinize güvende olduğunu hissettirmek önemlidir. Ona sakin ve sevgi dolu bir ortam sağlayarak bu hissi destekleyebilirsiniz. Köpeğinizi evinizdeki stres yaratan bölgelerden uzaklaştırmak ve kendini en güvende hissettiği alanlarda daha fazla vakit geçirmesini sağlamak ile başlayabilirsiniz.
7. Klasik Müziği Deneyin:
Evden çalışırken ya da köpeğinizi evde yalnız bıraktığınızda köpeğiniz dış uyaranlara karşı oldukça aktiftir. Klasik müzik çalmanın köpeklere faydalı olabileceğine dair birçok görüş bulunmaktadır. İşinize odaklandığınızda ya da köpeğinizi evde yalnız bırakırken ona müzik açmak faydalı olabilir.
Piyanist Lisa Spector ve Psikoakustik Araştırmacı Joshua Leeds'in köpekler için özel olarak hazırladıkları albümü Spotify'dan dinleyin.
8. Beyaz Gürültüyü Deneyin:
Köpeklerin hassas kulakları gün boyu bizim duyamadığımız farklı seslerle uyarılırlar. Bütün günü hilti sesi ile geçirdiğinizi düşünün. Farklı bir insana dönüşürsünüz. Köpekler de çok fazla gürültü ile vakit geçirdiğinde başka bir köpeğe dönüşebilirler. Beyaz gürültü ile dışarıdaki sesleri baskılayarak daha az duyulmasını sağlayabilir.
Son olarak diğer bazı yöntemler şunlar olabilir:
Duyarsızlaşmasını sağlayın.
Köpeğinizin korku ve kaygılarını aşmasına yardımcı olmak için, duyarsızlaştırma tekniklerini kullanabilirsiniz. Bunun için kontrollü ve olumlu bir ortamda köpeğinizi, onun kaygılandığı uyarıcılara yavaşça alıştırabilirsiniz. İlk başta düşük seviyeli bir ses kaydı kullanarak başlayabilir ve eğer köpeğiniz yüksek seslerden korkuyorsa ses seviyesini aşamalı olarak artırabilirsiniz.
Köpeğinizi kaygıyla başa çıkarken, kaygıyı olumlu deneyimlerle ilişkilendiren koşullandırma ve gevşeme tekniklerini kullanabilirsiniz. Bu sistemli duyarsızlaştırmayı uygularken, köpeğinizi kaygıya adım adım alıştırabilirsiniz. Ancak bu işlemi güvenli bir şekilde gerçekleştirmek için eğitmeniniz veya davranış uzmanıyla işbirliği yapmanız önemlidir.
Köpeğinizle gerçekten ilgilenin.
Köpeğinize vakit ayırın ve onun bakımlarını tam olarak yaptığınızdan emin olun. -Televizyon izlerken değil.- Sevmek, okşamak, tırnaklarınızla onu kaşımak ya da fırçalamak/tımarlamak köpeğin rutin bakımlarındandır. Köpeğinizin sadece onunla ilgilendiğiniz ve dış uyaranları yok saydığınız ortak anlara ihtiyacı var.
Dışarı çıktığınızda bir bankta ya da parkta çimenlerde birlikte uzanın ve yavaşlayın. Hayatın hızlı temposu köpeğinizi yormuş olabilir. Ona dışarıda dinlenmesi için biraz zaman verin.
Thundershirt'i deneyin.
Thundershirts, köpeklerin gürültülü fırtınalar, araba yolculukları, veteriner gezileri veya havai fişek gösterileri gibi birçok stresli durumla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Thundershirt, köpeğinizin vücuduna nazikçe baskı uygulayarak çalışır, bu da onun kucaklandığını hissetmesini sağlar ve her türlü endişeyi hafifletir. Bu baskının bir sonucu olarak köpek, normalde kendisini rahatsız edecek durumlarda sakin kalır. İnsanların ağır battaniye ile uyuyarak daha sakin hissetmesi gibi... Kundaklanmış bebek etkisi köpeğinizde işe yarayabilir.
Köpeklerimizin sakinleşmesi, onların mutluluğu ve sağlığı için kritik bir öneme sahiptir. İnsanlar olarak köpeklerimizi sakinleştirmek için yukarıda bahsedilen yöntemleri kullanabiliriz. Her köpek farklıdır, bu nedenle köpeğinizin ihtiyaçlarına ve tepkilerine göre davranışlarınızı ayarlamak önemlidir. Köpeğiniz sık sık stresli veya endişeliyse, bir köpek eğitmeni veya davranış uzmanından yardım almak da faydalı olabilir.
Unutmayın, evimizde sağladığımız huzur ve sakinlik, onların da mutluluğunu artırır. Köpeğinizin endişeli ve kaygılı geçirdiği her bir gün, kaybedilmiş bir gündür.
Mehmet Cihat Keleş / Ekim 2023