Köpeklerin çıkardığı farklı sesleri düşünürken genellikle ilk akla gelen havlama olur. Havlama aslında köpeklerle ilgili en yaygın ses olsa da, köpeklerin çıkardığı pek çok başka ses vardır! Tıpkı diğer hayvanlar gibi köpekler de gırtlaklarındaki ses tellerinden çeşitli sesler çıkarma yeteneğine sahiptir.
İlginç bir şekilde, konu seslendirmeler olduğunda köpekler, atalarından önemli ölçüde daha fazla ses çıkardıkları bilindiği göz önüne alındığında, çok gevezedirler.
1970 yılında David Mech, kurtların nadiren havladığını buldu ve 1987'de Shassgburger, havlamanın kurtların tüm seslendirmelerinin yalnızca %2,3'ünü oluşturduğunu, oysa köpeklerin çok sık havladığını doğruladı. Kurtlarla köpekler arasındaki temel farklardan biri de budur.
Kurtların özellikle iki özel senaryoda ses çıkardıkları görüldü: uyarı vermenin bir yolu olarak ve bölgesel savunma amacıyla. Bunun yerine köpekler çok sayıda bağlam ve durumda ses çıkarır.
Her biri farklı amaçlara hizmet eden bu farklı seslendirme biçimlerine daha yakından bakarak, bir köpeğin duygusal durumu, ihtiyaçları ve niyetleri hakkında değerli bilgiler elde edebiliriz.
Köpeklerde Farklı Seslendirme Türleri Rehberi
Havlamaya bu kadar güçlü bir yatkınlığı olan köpeklerin, çeşitli duyguları iletmek için farklı seslendirme türleri geliştirmiş olması mantıklıdır. Gelin onlara daha yakından bakalım. Daha önce hiç duymadığınız bazı seslendirme biçimleri!
1. Havlama
Elbette ilk önce havlamak tartışılmalıdır çünkü köpeklerin çoğunlukla yaptığı şey budur. Ancak tüm köpek havlamaları aynı anlama gelmez. Köpekler 11’den fazla farklı havlama sesini farklı duygusal durumları veya niyetleri ifade etmek için kullanırlar.
Köpeklerin neden bu kadar çok havladığına dair birçok farklı teori öne sürülmüştür. Bunlardan ilk olarak havlamayı konuşuyor olmamızın sebebi, köpeklerin davetsiz misafirleri tespit etmedeki değerleri göz önüne alındığında insanların en çok havlayan köpekleri seçerek yetiştirmesidir. Günümüzün birbirine sıkı sıkıya bağlı mahallelerinde havlamak bir sorun olsa da, düşman kabilelerin ve av hayvanlarının daha fazla olduğu zamanlarda havlamak bir hayatta kalma aracı sağlıyordu.
Başka bir teori, uysallık gibi diğer özellikler için seçici olarak üreme yaparken yanlışlıkla "birlikte sırt üstü" havlama eğilimidir. Bunun bir örneğini Dimitri Belyaev'in evcillik için gümüş tilkileri seçici olarak yetiştirmeye başladığı Çiftlik Tilki Deneyi'nde görüyoruz.
Yaklaşık 30 ila 35 nesil sonra, gümüş tilkilerin çoğu köpekler gibi evcilleşti ve evcilleşmeyle birlikte sarkık kulaklar, alacalı bir ceket gibi birçok morfolojik değişiklik ve insanları selamlarken havlama gibi artan seslendirmeler geldi.
2. Hırlama
Hırıltı korkutucu olabilse de sonuçta bir iletişim şeklidir. Bir homurtu önemlidir çünkü aslında çatışmayı kışkırtmak yerine azaltmaya çalışmak anlamına gelir.
Bir köpek hırlayarak doğrudan ısırmaya gitmek yerine sözlerini kullanabilir. Sanki köpek şöyle der: "Lütfen yaklaşmayın. Bu durumdan rahatsızım." veya "Kendimi iyi hissetmiyorum, benden uzak durun."
Bir köpek bir şeyi koruyan bir durumda olduğunda, bir şeyden korktuğunda veya kendini iyi hissetmediğinde hırlama meydana gelebilir.
Hırlamanın en masum biçimlerinden biri, eğlenceli bir çekişme maçı gibi köpekler oyun oynarken ortaya çıkan oyun hırıltısıdır. Oyun hırıltıları, yavru köpeğin ilk oyun kavgaları sırasında ilk olarak yaklaşık 24 günlükken ortaya çıkar.
Hırlama bir iletişim şekli olduğundan bir köpeğin hırlamasını asla cezalandırılmamalıdır. Bunu yapmak ilerde, köpeğin uyarı vermeden ısırmasına neden olabilir.
3. Uluma:
Herkes köpeğin başını yukarı kaldırıp kurt benzeri uzun bir feryat sesi çıkardığı ulumayı bilir. Kederli ulumanın amacına gelince çeşitli bağlamlara göre değişebilir.
En yaygın uluma biçimlerinden biri, toplama amacıyla gerçekleşir. Bu genellikle köpekler evde yalnız bırakıldığında ve sahipleriyle yeniden bir araya gelmeyi umduklarında meydana gelir.
Uluma aynı zamanda bir aile veya sosyal grup içindeki sosyal bağları güçlendirmek için de kullanılabilir. Bu özellik kurtlarda birlikte uluduklarında görülür. Yönetim kurulu sertifikalı Dr. Betsy V. Beaver, Köpek Davranışı: İçgörüler ve Yanıtlar kitabında, grup ulumalarının sürüye olan yakınlığı göstermenin bir yolu olarak gerçekleştiğini ve bir güç gösterisi olabileceğini açıklıyor.
Ve sirenler, müzik enstrümanları ve hatta insanların şarkı söylemesi gibi tiz seslere yanıt olarak ulumalar duyarız.
Göründüğünün aksine çoğu durumda uluma meydana gelmez çünkü bu sesler köpeğin kulaklarını rahatsız eder. Norveçli eğitmen ve köpek uzmanı Turid Rugass, Barking, the Sound of a Language adlı kitabında "köpeklerin insanlardan, ambulans sirenlerinden, tren düdüklerinden ve diğer benzer seslerden gelen ulumalara cevap vermekten kendilerini alamadıklarını" belirtiyor.
4. Böğürme (Baying)
Baying, köpeklerin av sırasında çıkardıkları yüksek, uzun ve genellikle melodik seslerdir. Bu seslenme, avcı köpeklerin özellikle av peşindeyken ya da bir izi takip ederken çıkardıkları bir tür sestir. Köpeklerin böğürmesi, avcılara köpeklerinin konumunu ve hareketlerini bildirmenin yanı sıra avlanan hayvanın yerini veya izini sürdüklerini de ifade eder. Köpeğin heyecanı arttıkça ses daha neşeli ve sık hâle gelir. Bu, diğer köpeklerin ve avcıların köpeğin "sıcak iz" peşinde olduğunu anlamalarını ve uygun şekilde hareket etmelerini sağlar.
Grup aktiviteleri sırasında böğürmeler farklı köpekler arasında bir iletişim aracı olarak hizmet eder. Kovalamaca sırasında hareketlerini ve stratejilerini koordine etmeye yardımcı olur.
5. Sızlanma
Sızlanmak, yavru köpeklerin ve köpeklerin çıkardığı oldukça çocukça bir sestir. Bir köpeğin yaşamının erken dönemlerinde bakım talep eden bir davranış olarak başlar. Yavru köpekler, annelerinden ayrıldıklarında onunla yeniden bir araya gelmek için sızlanacaklar ve muhtemelen onu daha yakınlaşmaya teşvik edeceklerdir. Bakım almada gecikmeler olduğunda sızlanma, havlamalar da dahil olmak üzere sıkıntı seslendirmelerine dönüşebilir.
Yavru köpekler 8-12 haftalıkken yeni evlerine geldiğinde ilk gecelerinde annelerini ve yavru arkadaşlarını özledikleri için sızlanabilir/sıkıntı sesleri çıkarabilirler.
Yetişkin köpekler, bazı ihtiyaçlarının karşılanması, aç veya susuz hissetmeleri veya tuvalet için dışarı çıkarılmaları gibi belirli senaryolarda sızlanabilirler. Yetişkin köpekler ayrıca korktuklarında, yalnız kaldıklarında ya da heyecanlandıklarında (pencereden başka bir köpeği veya bir yaratığı görmek gibi) sızlanabilirler.
Ayrılıktan kaynaklanan sıkıntıdan mustarip birçok köpek, sızlanma gibi çocukça seslendirmelere geri döner. Bazı köpekler ilgi istediklerinde sızlanmayı da öğrenirler.
6. Ciyaklama
Ciyaklamalar genellikle genç yavrular annelerinden ayrıldıklarında ortaya çıkar ve çoğu zaman sızlanmalarla karıştırılır. Bu sıkıntı belirten seslerin, üç haftalık yavrularda rahatsızlık içeren durumlarda dakikada 100'ü aşabilen şekilde gerçekleştiği tespit edilmiştir.
Kısıtlama ve izolasyonun köpeklerde ciyaklama üzerindeki etkilerini araştıran bir çalışma, kısıtlamanın (örn. küçük bir kutuya hapsetme) veya izolasyonun bu davranışı önemli ölçüde artırdığını göstermiştir. Böyle durumlarda köpek ciyaklayarak izole durumdan kurtulmak için yardım istiyor olabilir. Araştırmada öne çıkan bulgulardan birisi de, köpeğin yanında bir arkadaşı olduğu durumlarda rahatsızlık durumunun %50-60 oranında azalması.
7. Çığlık atma
En rahatsız edici seslendirme türü olan çığlıklar, genç yavruların yeni bir yere taşındığı ve kendilerini çok savunmasız hissettiği durumlarda ortaya çıkabileceği gibi acı verici veya yaşamı tehdit eden senaryolarda da gerçekleşir.
Bu durumlarda havlama ve sızlanmanın yanı sıra çığlık atma, yavrunun annesine kendini duyurabilmesini veya sahibi ile yeniden bir araya gelmesini sağlar. Böylece köpek hayatta kalma şansını artırır. Uyum sağlayıcı, uzlaşmacı ve yoğun bakım gerektiren bir davranıştır.
8. Guruldama
Grunting, yeni doğan yavrularda annelerini selamlamanın, bakım aramanın veya onlarla iletişim kurmanın bir yolu olarak gerçekleşir. Rahatlama, memnuniyet ve rahatlamanın sinyali olabilir. Yavru köpekler ayrıca beslenirken veya uyurken sıklıkla homurdanabilir.
Köpekler büyüdükçe homurdanma devam edebilir ve köpeklerin hoşlandıkları belirli bir nokta çizildiğinde veya sahipleri tarafından okşandığında veya tutulduğunda ara sıra ortaya çıkabilir.
9. İnilti (Moaning)
Köpeklerin iniltisi, genellikle memnuniyet ya da rahatlık hissiyle ilişkilendirilir. Özellikle sevildiklerinde veya rahat bir pozisyonda olduklarında bu sesi çıkarabilirler. Ayrıca, köpekler yemek istediklerinde veya dikkat çekmek istediklerinde de inleyebilirler. İnilti, köpeklerin olumlu duygusal durumlarını ifade etmenin yanı sıra, bazen hafif rahatsızlıkları veya ihtiyaçları olduğunda da kullanılan bir iletişim şeklidir.
10. Acı ile inleme (Groaning)
Köpekler bazen fiziksel rahatsızlık veya acı hissettiklerinde inlerler. Bu ses, genellikle daha derin ve ağrılı bir ton taşır ve köpeğin hemen tıbbi yardım veya dikkat gerektirdiğini işaret edebilir.
---
Mehmet Cihat Keleş / Şubat 2024
Comments